Lịch Nhật Bản là một hệ thống lịch pháp phức tạp kết hợp giữa lịch âm và lịch dương, đồng thời sử dụng niên hiệu của Thiên hoàng để đánh dấu năm. Hiểu rõ về cách tính lịch Nhật Bản và cách tính lịch theo niên hiệu là điều cần thiết cho những ai quan tâm đến văn hóa, lịch sử và đời sống xã hội Xứ sở Phù Tang.
Nguồn gốc và lịch sử phát triển của lịch Nhật Bản
Lịch Nhật Bản đã trải qua nhiều giai đoạn biến đổi, từ việc sử dụng lịch âm thuần túy đến cách kết hợp với lịch dương và niên hiệu. Sự phát triển của nó theo từng giai đoạn được tóm lược dưới bảng sau:
| Thời kỳ | Năm | Sự phát triển của lịch Nhật Bản theo thời kỳ |
| Thời kỳ Asuka | 538 – 710 | Lịch Nhật Bản chịu ảnh hưởng từ lịch âm Trung Quốc. Bao gồm hệ thống 12 tháng âm và chu kỳ 60 năm. Tuy nhiên, do sự khác biệt về vị trí địa lý, Nhật Bản đã điều chỉnh lịch để phù hợp với thời điểm thực tế của các mùa. |
| Thời kỳ Nara | 710 – 794 | Hệ thống lịch được cải tiến với việc áp dụng chu kỳ 19 năm nhằm điều chỉnh độ chênh lệch giữa lịch âm và chu kỳ mặt trăng. |
| Thời kỳ Heian | 794 – 1192 | Lịch Nhật Bản tiếp tục được hoàn thiện với việc sử dụng kết hợp cả lịch âm và lịch dương. Niên hiệu được lần đầu tiên được sử dụng, đánh dấu năm trị vì của Thiên hoàng. |
| Thời kỳ Kamakura | 1192 – 1333 | Do ảnh hưởng của Phật giáo, lịch Nhật Bản bắt đầu sử dụng hệ thống 6 ngày trong tuần. |
| Thời kỳ Muromachi | 1336 – 1573 | Lịch nước Nhật trở nên phức tạp hơn với việc sử dụng đồng thời nhiều hệ thống lịch khác nhau, bao gồm lịch âm, lịch dương và lịch Phật giáo. |
| Thời kỳ Edo | 1603 – 1868 | Lịch Nhật Bản được thống nhất dựa trên hệ thống âm dương kết hợp, sử dụng chu kỳ 60 năm và điều chỉnh theo chu kỳ mặt trăng. |
| Thời kỳ Minh Trị | 1868 – nay | Năm 1872, Nhật áp dụng lịch dương theo chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, lịch truyền thống vẫn được sử dụng song song với lịch dương cho một số mục đích nhất định, như các nghi lễ tôn giáo và văn hóa. |
Các yếu tố cơ bản cấu tạo nên lịch Nhật Bản
Niên hiệu (元号, ganno)
Niên hiệu là tên gọi của một năm trong triều đại của một vị Thiên hoàng. Niên hiệu được thay đổi mỗi khi một vị Thiên hoàng mới lên ngôi.
Hiện tại, Reiwa (令和) là niên hiệu hiện tại của Nhật Bản, bắt đầu từ ngày 1/5/2019, đánh dấu sự lên ngôi của Thiên hoàng Naruhito. Niên hiệu này thay thế cho niên hiệu Heisei (平成) sau 31 năm.
Năm đầu tiên trị vì của một Nhật Hoàng sẽ gọi bằng Niên hiệu + Gannen. Từ các năm sau sẽ gọi băng Niên hiệu + Số năm.
Nhật Hoàng (Thiên Hoàng) của Nhật hiện nay lấy niên hiệu là Lệnh Hòa (令和, Reiwa) và lên ngôi năm 2019. Do đó năm 2024 được gọi là năm Reiwa 6, có nghĩa là năm thứ 6 trị vì của Nhật Hoàng Naruhito. Năm Lệnh Hòa đầu tiên gọi là Reiwa Gannen (2019), năm Lệnh Hòa 2 là Reiwa 2 (2020),….
Từ năm 645 – nay có 246 đời Nhật Hoàng, phòng vé ANA Nippon Airways sẽ liệt kê cho bạn các niên hiệu gần đây.
- 2019 – nay: Lệnh Hòa (令和) – Reiwa
- 1989 – 2019: Heisei (平成) – Bình Thành
- 1926 -1989: Showa (昭和) – Chiêu Hòa
- 1912 – 1926: Taisho (大正) – Đại Chính
- 1868 – 1912: Meiji (明治) – Minh Trị
- 1865 – 1868: Keiō (慶応) – Khánh Ứng
- 1864 – 1865: Genji (元治) – Nguyên Trị
- 1861 – 1864: Bunkyū (文久) – Văn Cửu
- 1860 – 1861: Man’en (万延) – Vạn Diên
- 1854 – 1860: Ansei (安政) – An Chính
- 1848 – 1854: Kaei (嘉永) – Gia Vĩnh
- 1844 – 1848: Koka (弘化) – Hoằng Hóa
Tháng (月, tsuki)
Lịch có 12 tháng âm như lịch âm Trung Quốc. Mỗi tháng có 29 hoặc 30 ngày.
Ngày (日, nichiyou)
Lịch Nhật Bản sử dụng hệ thống 7 ngày trong tuần, tương tự như lịch dương.
Cách tính lịch Nhật Bản theo niên hiệu
Để chuyển đổi từ năm dương lịch sang niên hiệu Nhật Bản, ta thực hiện phép tính sau:
Năm niên hiệu = Năm dương lịch – Năm bắt đầu niên đại (gannen) + 1
Ví dụ: Năm 2024 là năm Reiwa thứ 6 vì 2024 – 2019 (năm Reiwa gannen) + 1 = 6.
So sánh lịch Nhật với lịch âm, lịch dương
| Tiêu chí | Lịch Nhật Bản | Lịch âm | Lịch dương |
| Hệ thống | Âm dương kết hợp | Âm | Dương |
| Cách đánh số năm | Lịch Gregorius (Dương lịch) + Niên hiệu Thiên hoàng | Chu kỳ Mặt Trăng | Chu kỳ Trái Đất quay quanh Mặt Trời |
| Ví dụ | 2024令和6年 | Năm Quý Mão (2023) | 2023 |
| Số tháng | 12 | 12 | 12 |
| Số ngày trung bình mỗi tháng | 30.42 | 29.53 | 30.43 |
| Năm nhuận | Có | Có | Có |
Ứng dụng của lịch Nhật Bản trong đời sống
Lễ Tết và các sự kiện văn hóa
Lịch truyền thống này dùng để xác định các ngày quan trọng.
- Ngày lễ: Shogatsu (Lễ mừng năm mới), Obon (Lễ Vu Lan), Setsubun (Lễ Tránh Nạn), Hinamatsuri (Lễ hội Búp Bê), Tanabata (Lễ Thất Tịch)…
- Các hoạt động văn hóa truyền thống: lễ hội hoa anh đào, lễ hội hoa đỗ quyên, trà đạo, võ sĩ đạo…
- Các nghi lễ tôn giáo: Omisoka (Đêm Giao Thừa), Hatsumode (Tham vi đền đầu năm), O-Bon (Lễ Vu Lan)
Ghi chép và lưu giữ
Lịch Nhật dùng để ghi chép các sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước, giúp người dân trân trọng và gìn giữ màu sắc văn hóa. Một số người còn tin rằng lịch truyền thống mang lại may mắn và tài lộc. Do đó họ sử dụng nó để ghi chép những mong ước và mục tiêu của bản thân.
Các ứng dụng khác
Lịch Nhật Bản được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác như nông nghiệp, giáo dục và y học. Ví dụ, nông dân sử dụng lịch để theo dõi thời điểm gieo trồng và thu hoạch cây trồng. Trong khi giáo viên sử dụng lịch để lên kế hoạch cho các bài học và kỳ thi.
Mua vé máy bay đi Nhật Bản tại văn phòng ANA Nippon Airways
Nhật Bản không chỉ nổi tiếng với văn hóa độc đáo, ẩm thực tinh tế mà còn bởi hệ thống lịch pháp riêng biệt. Hiểu biết về lịch Nhật Bản và cách tính niên hiệu sẽ giúp bạn dễ dàng lên kế hoạch cho chuyến đi, tham gia các lễ hội truyền thống và hòa mình vào nhịp sống của người dân địa phương.
Hãy để phòng vé ANA Nippon Airways cùng bạn đến với đất nước mặt trời mọc. Chúng tôi luôn mang đến cho khách hàng những trải nghiệm bay đẳng cấp với dịch vụ hoàn hảo và sự an toàn tuyệt đối. Bao gồm các dịch vụ như mua vé, hoàn đổi vé máy bay ANA Nippon Airways, mua thêm hành lý, đặt phòng khách sạn,… Liên hệ với qua tổng đài 1900 6695 để được hỗ trợ thủ tục nhanh chóng. Cảm ơn quý khách hàng đã tin tưởng và đồng hành. Chúc quý khách có chuyến bay êm ái và đáng nhớ !
