Oni là con quái vật nổi tiếng được tương truyền từ thời xa xưa. Vẻ ngoài của nó khiến nhiều người phải run sợ. Khám phá thế giới bí ẩn của quỷ Oni, từ nguồn gốc hung hãn đến hình ảnh đa dạng trong văn hóa và đời sống Nhật Bản. Hãy cùng Phòng vé ANA Nippon Airways tìm hiểu nhé!
Oni là gì?
Oni, hay còn gọi là Quỷ, là một hình tượng có từ lâu đời trong văn hóa dân gian Nhật Bản. Không chỉ đơn thuần là quái vật, Oni còn mang nhiều hình thái khác nhau, đại diện cho linh hồn báo thù, vị thần huyền thoại, quái vật hay sinh vật tôn giáo. Tùy thuộc vào bối cảnh xuất hiện, ý nghĩa của Oni cũng có sự biến đổi.
Khía cạnh quái vật của Oni: Sức mạnh bí ẩn và nỗi sợ hãi
Oni không có hình dạng cố định, thường được miêu tả như những sinh vật to lớn, hung dữ với vẻ ngoài kỳ dị, mang đến cảm giác rùng rợn và sợ hãi.
Sở hữu sức mạnh siêu nhiên vượt xa con người, Oni có thể thao túng tự nhiên, điều khiển các yếu tố và sở hữu khả năng chiến đấu phi thường. Nhiều Oni được mô tả là những sinh vật hung hãn, thích gây hại cho con người, thậm chí ăn thịt người. Chúng gieo rắc nỗi kinh hoàng và ám ảnh trong văn hóa dân gian Nhật Bản.
Sự xuất hiện của Oni dưới hình dạng quái vật bắt nguồn từ hai yếu tố chính:
Đầu tiên, đó là giải thích cho điều kỳ bí. Trong quá khứ, con người chưa thể lý giải được những hiện tượng tự nhiên kỳ lạ hay sự có mặt của các sinh vật bí ẩn. Do đó, họ quy kết những điều này cho Oni.
Thứ hai chính là nỗi sợ hãi về điều không biết. Con người mơ hồ về thứ bí ẩn, những gì nằm ngoài tầm kiểm soát luôn tồn tại trong tâm trí. Hình ảnh Oni đại diện cho nỗi sợ rồi được khuếch đại lên mức độ ghê rợn và ám ảnh.
Oni giống như một linh hồn ác quỷ
Theo truyền thuyết, Oni xuất hiện từ chính con người. Khi bị chi phối bởi những cảm xúc tiêu cực, con người có thể trở thành những linh hồn mang sức mạnh tà ác và báo thù cho những gì họ đã trải qua.
Hannya là một ví dụ điển hình cho biến thể tâm linh của Oni. Hình ảnh người phụ nữ ghen tuông hóa thành quỷ dữ với khuôn mặt dữ tợn, mái tóc rực lửa thể hiện sự uất hận và ghen tức tột độ. Truyền thuyết về “oni cô dâu” cũng là lời cảnh tỉnh về hậu quả của tâm lý cực đoan, có thể biến con người thành ác quỷ gieo rắc tai họa.
Điều này cho thấy quan niệm về sự tha hóa trong tâm hồn con người. Khi đánh mất bản chất thiện lương, con người có thể biến thành sinh vật hung ác, đem lại khổ đau cho chính mình và những người xung quanh.
Oni trong Phật giáo: Quỷ Địa Ngục và Ngạ Quỷ
Hình ảnh Oni hung dữ với sừng và răng nanh thực chất lại chịu ảnh hưởng từ Phật giáo. Theo quan niệm Phật giáo, có sáu cõi luân hồi (Rokudo) mà con người sẽ tái sinh vào sau khi chết, dựa trên nghiệp lực tạo ra trong kiếp sống hiện tại.
Quỷ Địa Ngục (Jigokugaki) là con quỷ được sai khiến tra tấn linh hồn người chết, khiến họ phải đền tội cho những gì đã làm ở kiếp trước. Hình ảnh con quỷ hung hãn với chiếc sừng và chiếc vuốt nhọn được lấy cảm hứng từ con quỷ cai quản địa ngục này.
Gaki – Ngạ Quỷ là một trong các cõi trong Rokudo. Ngạ Quỷ là luôn bị dày vò bởi cơn đói khát dữ dội. Ngay cả khi có thức ăn, thức uống cũng biến thành lửa thiêu đốt. Theo quan niệm, những kẻ tham lam, keo kiệt trong kiếp trước sẽ phải chịu kiếp nạn trở thành Ngạ Quỷ.
Oni như Kami – Quỷ như thần
Chữ Kanji 鬼 – Oni có thể đọc là “kami” (thần) hoặc “shiko” (linh hồn). Người xưa tin vào vạn vật hữu linh, tin rằng có những vị thần và linh hồn tồn tại mà mắt thường không nhìn thấy. Một số Oni được xem như vị thần bảo vệ núi non, đất đai. Những Oni này có một mắt và sở hữu sức mạnh phi thường giúp đỡ con người.
Nguồn gốc và lịch sử của Oni
Tên gọi “Oni” xuất hiện lần đầu tiên trong thời kỳ Heian (794 – 1185). Dưới ảnh hưởng của Phật giáo, Oni được quan niệm như những con quỷ hung ác, có hình dạng giống quỷ dữ trong địa ngục. Lúc đầu, Oni được gọi là “Onu”, mang ý nghĩa là “những thứ không thuộc về thế giới này”. Sau đó, tên gọi được đổi thành “Oni” để phù hợp với hình ảnh và vai trò mới của Oni như một con quỷ hung ác.
Mặt khác, sự tồn tại của Oni đã xuất hiện trong thuật ngữ “onimi” từ thời Nihon Shoki (năm 720), dùng để chỉ nhóm chống đối xã hội như cướp biển, kẻ cướp. Cách phát âm “oni” được sử dụng cho nhóm này và ban đầu dùng để chỉ “những điều chưa biết”
Hơn nữa, có giả thuyết cho rằng Oni liên quan đến “thợ kim loại” do vùng đất có truyền thuyết về Oni thường là khu vực khai thác mỏ.
Các đặc điểm của quỷ Oni
Oni có 5 màu
Oni thường được miêu tả với nhiều màu sắc khác nhau, mỗi màu mang một ý nghĩa tượng trưng cho những ham muốn và cảm xúc tiêu cực của con người:
Quỷ đỏ (Aka Oni): Đại diện cho lòng tham, biểu tượng cho khát vọng và ham muốn trần tục của con người.
Quỷ xanh (Ao Oni): Thể hiện cho lòng căm ghét, giận dữ, oán giận và hận thù.
Quỷ vàng (Kiiro Oni): Biểu tượng cho những hành động xấu xa, sự yếu đuối của con người như bất cẩn, buông thả và lười biếng.
Quỷ xanh lá (Midori Oni): Đại diện cho sức khỏe kém, thói quen ăn uống không lành mạnh và lười biếng.
Quỷ đen (Kuro Oni): Thể hiện sự nghi ngờ bản thân hoặc người khác. Thường hay phàn nàn, thể hiện cảm giác bất mãn và thấp hèn.
Hình ảnh của quỷ
Đặc điểm chung nhất về ngoại hình của một con quỷ là chiếc sừng bò, tóc xoăn, quần da hổ và cây gậy kim loại. Mỗi đặc điểm ngoại hình đều có ý nghĩa riêng:
- Hình ảnh hai chiếc sừng bò trên đầu tượng trưng cho sức mạnh, sự hung dữ và bản chất hung bạo của Oni.
- Mái tóc xoăn rối bời thể hiện sự hoang dã, mất kiểm soát và bản chất quái dị
- Da hổ quấn quanh eo tượng trưng cho sức mạnh, sự dũng mãnh và bản năng săn mồi
- Cây gậy kim loại là vũ khí tượng trưng cho khả năng chiến đấu và sức mạnh hủy diệt
Cũng theo phong thủy, “Quỷ Môn” – nơi ma quỷ xuất hiện nằm ở hướng Đông Bắc, được liên tưởng đến con trâu (Ushi) và hổ (Tora) trong 12 con giáp nên Oni có đặc tính của hai loài này.
Những điều Oni không thích
Mặc dù Oni là sinh vật hung dữ và đáng sợ, nhưng chúng cũng có một số điểm yếu. Trong văn hóa Nhật, gai nhọn của lá nhựa ruồi được cho là có thể chích vào mắt quỷ, làm chúng đau đớn và hoảng sợ. Ngoài ra, người ta còn sử dụng đầu cá mòi nướng vì mùi tanh và khói cay nồng khiến Oni không dám đến gần.
Các loại quỷ Oni trong dân gian Nhật Bản
Jagi
Một con quỷ nhỏ được coi là “thần nguyền rủa” hay “mononoke”, được cho là sẽ mang lại thảm họa cho con người. Nó được miêu tả là một con quỷ nhỏ bị các bức tượng Phật “Tứ Thiên Vương” giẫm đạp.
Shuten Douji
Shuten Douji là một con quỷ khét tiếng, được xem là “ác quỷ mạnh nhất trong lịch sử”. Thân hình khổng lồ cao 6 mét, sở hữu 5 chiếc sừng và 15 con mắt, Shuten Douji gieo rắc nỗi kinh hoàng cho người dân Kyoto trong thời Heian với bản tính hung tàn và ăn thịt người.
Tuy nhiên, nó có điểm yếu chí mạng là ham mê rượu chè. Theo truyền thuyết, Shuten Douji đã bị đánh bại bởi Minamoto no Raiko và các dũng sĩ của ông sau khi bị lừa uống rượu độc.
Mahitotsu Oni
“Izumo no Kuni Fudoki”, một trong những văn bản cổ nhất của Nhật Bản, ghi chép về một con quỷ ăn thịt người đặc biệt. Dù không có tên riêng, con quỷ này được gọi là “Maihitso-Oni” (quỷ một mắt). Thông tin về Maihitotsu còn khá hạn chế càng khiến nó trở nên bí ẩn và thu hút sự tò mò của những người đam mê văn hóa dân gian Nhật Bản.
Quỷ đầu bò, đầu ngựa
Trong thần thoại Nhật Bản, tồn tại những dạng thức quỷ, tiêu biểu là quỷ Gyuzu và Bazu. Chúng sở hữu ngoại hình độc lạ với đầu bò và đầu ngựa lần lượt, kết hợp với thân hình người. Hình ảnh này thể hiện sức mạnh, sự hung dữ và bản năng hoang dã.
Hai con quỷ thường xuất hiện theo cặp và đóng vai trò vệ binh canh gác địa ngục, trừng phạt những kẻ có tội. Sự hiện diện của chúng mang đến cảm giác rùng rợn, uy nghiêm. Vì vậy nó góp phần tô đậm không khí huyền bí giới địa ngục trong tâm thức người Nhật.
Nữ quỷ Kijo
Kijo là những phụ nữ loài người bị biến thành quỷ do bị ám ảnh bởi lòng hận thù sâu sắc. Nó được miêu tả với mái tóc rách nát, khuôn mặt dữ tợn và sừng nhọn, tượng trưng cho sự phẫn nộ và cuồng loạn.
Hai Kijo nổi tiếng nhất trong văn hóa Nhật là Hannya và Suzuka Gozen. Trong đó, câu chuyện về Suzuka Gozen có một kết thúc khác biệt. Theo truyền thuyết, sau khi gặp gỡ Tamuramaro Sakanoue, cô đã thức tỉnh. Thay vì gieo rắc rắc rối, Suzuka Gozen trở thành người tiêu diệt những con quỷ xấu xa, bảo vệ người dân khỏi nguy hiểm.
Sankichi Oni
Sankichi Oni là một yokai (yêu quái) trong văn hóa dân gian tỉnh Akita. Khác với những con quỷ hung dữ thường gặp, Sankichi lại nổi tiếng với tính cách hào sảng và thích nhậu nhẹt.
Có một câu chuyện kể lại rằng, khi bạn gặp khó khăn hoặc cần làm một nhiệm vụ lớn, hãy dâng một thùng rượu sake và ước một điều ước với Miyoshi Oni. Nếu thành tâm, Sankichi sẽ giúp bạn hoàn thành công việc trong một đêm.
Điều này cho thấy văn hóa yokai không chỉ có những con quỷ hung hãn mà còn có những yokai tốt bụng, mang lại may mắn cho loài người.
Oni trong đời sống con người Nhật Bản
Truyện dân gian
Nhiều câu chuyện dân gian sử dụng hình tượng ma quỷ để thể hiện chủ đề “khuyến thiện trừng ác”. Trong những câu chuyện này, ma quỷ đóng vai trò “kẻ thù” cần phải bị đánh bại để bảo vệ con người và lẽ phải.
Câu chuyện dân gian tiêu biểu có Oni có thể được nhắc đến như Momotaro.
Momotaro kể về câu chuyện người đàn ông dũng mãnh Kintaro. Anh được samurai tài ba thu nhận và huấn luyện trở thành chiến binh. Cốt truyện này được lấy cảm hứng từ hai nhân vật có thật là Sakata Kintoki (Kintaro) và Minamoto no Yorimitsu (samurai) thời Heian. Thoạt nhìn, câu chuyện có vẻ không liên quan đến ma quỷ. Nhưng trong tác phẩm “Otogi Zoshi” có chi tiết về cuộc chiến giữa Kintaro và một con quỷ mạnh nhất lịch sử là Shuten Doji.
Kintaro trở thành một biểu tượng anh hùng, truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ người dân.
Thành ngữ và tục ngữ về Oni
Thành ngữ tiếng Nhật và tục ngữ về Oni được ứng dụng rất nhiều.
鬼の目にも涙 (Oni no me ni mo namida) dịch trực tiếp sang tiếng Việt là “nước mắt trong mắt quỷ”. Tức ngay cả những người lạnh lùng và tàn nhẫn đôi khi cũng cảm thấy thương xót và rơi nước mắt. Nó là một câu nói so sánh người khác với một con quỷ. Vì vậy tốt nhất bạn nên tránh nói thẳng.
鬼の居ぬ間に洗濯 (Oni no inuma ni sentaku) có nghĩa là “tắm rửa lúc quỷ đi vắng”. Ý nghĩa câu này tương đồng với câu “Vắng chủ nhà gà mọc đuôi tôm” trong tiếng Việt.
Các trò chơi với Oni
Trong các trò chơi với quỷ, quy luật là ai sẽ làm quỷ và những người còn lại chạy trốn. Nó khắc họa mối quan hệ phức tạp giữa ác quỷ với con người. Nếu ai bị bắt sẽ trở thành con quỷ tiếp theo. Như vậy, những con quỷ mà ta sợ hãi chính là con người chúng ta. Các trò chơi như đuổi bắt hay daruma-san của Nhật Bản chứa đựng thông điệp này.
Các sự kiện liên quan đến Oni
Tại Nhật Bản, diễn ra nhiều sự kiện khác nhau liên quan đến Oni. Đầu tiên là sự kiện ném Setsubun được tổ chức vào tháng 2 nhằm xua đuổi tà ma.
Hay sự kiện dân gian truyền thống Namahage được tổ chức vào đêm giao thừa tại Bán đảo Oga. Namahage gõ cửa nhà người dân, gây ồn ào để xua đuổi những điều xấu. Ngoài ra, việc đi dạo quanh nhà và thả rơm gọi là “kede” còn là bùa may mắn mang lại sức khỏe tốt. Đối với người dân Akita, Namahage là điềm lành xua đuổi xui xẻo để đón chào năm mới.
Ngoài ra còn có một số lễ hội Toyohashi Oni được tổ chức tại Đền Akumi Kobe Shinmeisha ở Toyohashi. Nghi lễ mô tả trận chiến giữa quỷ đỏ và tengu. Cuối cùng, con quỷ đỏ bị đánh bại, trốn thoát khỏi khuôn viên chùa, rải bột trắng và kẹo Tankiri. Vì vậy, người tham gia sẽ ăn kẹo khi bột chuyển sang màu trắng để cầu cho sức khỏe tốt.
Đặt vé máy bay đi Nhật tại phòng vé ANA Nippon Airways
Có thể thấy, Oni có ý nghĩa quan trọng trong đời sống người dân. Không chỉ là đại diện cho cái ác mà Oni còn ẩn chứa nhiều tầng ý nghĩa khác nhau. Khám phá những nét đặc sắc nhất trong văn hóa ma quái kỳ bí bằng cách săn vé đi Nhật. Văn phòng ANA Nippon Airways cung cấp cho bạn nhiều loại dịch vụ khác nhau liên quan đến chuyến bay. Bao gồm mua vé, đổi vé, mua thêm hành lý ANA Nippon Airways, đặt phòng khách sạn… Hãy để chúng tôi giúp bạn có hành trình tại Xứ sở Phù Tang đặc biệt và đáng nhớ nhất!
